Woon je nou nóg niet samen?

Dit artikel verscheen eerder in VIVA

In een tijd waar het aantal single huishoudens heel snel groeit, is samenwonen nog altijd de norm. Deze vrouwen zweren bij LAT-ten: ‘Het houdt de relatie spannend.’

Tekst: Paulien Derwort

‘Ja, we willen binnenkort wel samenwonen,’ hoor ik mezelf liegen. De vraag wanneer we gaan hokken komt af en toe voorbij, en om mezelf en anderen gerust te stellen mompel ik dan iets over dat de huizenmarkt op slot zit. Maar wij wonen niet apart vanwege de huizenprijzen, maar omdat we nog gehecht zijn aan onze eigen plek.

Officieel ben ik ‘alleenstaand’. Er zijn meer dan drie miljoen alleenstaanden in Nederland, maar volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek heeft ongeveer een vijfde daarvan een LAT-relatie: Living Apart Together. Dat soort relaties winnen aan populariteit, alhoewel het geijkte plaatje van huisje, boompje, beestje nog altijd te norm is. Ook ik vraag me soms af: is mijn relatie wel in orde als ik niet samenwoon?

Romantisch samensmelten
Het ideaalbeeld van elke dag samen wakker worden en ’s avonds dat honey, I’m home!-moment: Kim (39) heeft daar totaal geen last van. Ze heeft sinds zeven jaar een LAT-relatie met Jason en ze ziet vooral de voordelen ervan: ‘Wij zien elkaar meestal in het weekend en ik kijk daar altijd enorm naar uit. Ik heb hem dan echt gemist.’ In haar relatie runnen ze twee hele verschillende huishoudens: ‘Als we samen zijn leggen we elkaar in de watten. Dan gelden de regels van de gastheer- of -vrouw. Mijn vriend is gestructureerd en opgeruimd, ik ben enorm messy en laat de vaat gerust een paar dagen staan. Maar we hoeven ons niet te ergeren aan elkaar, omdat we onze eigen manier van leven kunnen behouden.’

Ik herken veel in wat Kim zegt. Mijn vriend en ik zijn behoorlijk verschillend. Hij vindt mijn huisdieren lief, maar wil soms ook gewoon in zijn steriele huis zonder hondenharen zitten. En ik wil juist mijn nonchalante, slonzige zelf kunnen zijn. Hij is een ochtendmens, ik een echte nachtbraker. We zijn gewoon veel leukere en lievere mensen als we allebei onze eigen plek behouden. Toch voélt het soms alsof we moeten gaan samenwonen. Toen Kim een huis ging kopen, moest ze ook wel even een drempel over: ‘Dat was een belangrijk moment. Het niet-samenwonen werd definitief. Ik heb in die tijd ook wel reacties gehad van mensen die dat vreemd vonden. Ze zeiden: als je hem echt leuk vindt, waarom ga je dan niet samenwonen?’

Er is veel ruimte voor spontaniteit, en als we samen zijn, hebben we echt qualitytime’

Werk- en zorgverdeling
Kim heeft eerder wel met iemand samengewoond. ‘Dat was gezellig, maar ik schoot telkens in de zorgrol, ik deed meer aan het huishouden dan hij. Hij was dat gewend omdat zijn moeder thuis alles deed.’ Kim is daarin geen uitzondering. Nederlandse vrouwen besteden gemiddeld 1,5 keer zoveel tijd aan zorgtaken dan mannen. Suzan Steeman van WOMEN Inc. doet onderzoek naar de verdeling tussen werk en zorg. Volgens haar is er nog werk aan de winkel: ‘We weten dat meisjes tot 19 jaar al drie uur per week meer aan huishoudelijke taken besteden dan jongens. We krijgen het dus van jongs af aan mee, het is een patroon. Zodra er kinderen komen, wordt dat verschil alleen maar groter.’ Ook werken vrouwen nog altijd vaker in deeltijd dan mannen: ‘Bijna de helft van de vrouwen is financieel afhankelijk, wat betekent dat ze minder verdienen dan het minimumloon. En als er kinderen komen gaan vooral de vrouwen minder werken.’

Volgens Steeman worden de verschillen wel kleiner: ‘Uit onderzoek blijkt ook dat veel stellen werk en zorg gelijk willen verdelen. Maar het systeem houdt traditionele rollenpatronen in stand. Daardoor hebben vrouwen en mannen toch niet echt een vrije keuze.’ Steeman noemt praktische zaken, zoals kinderopvang en partnerverlof, die nog steeds niet goed geregeld zijn. Maar ook beeldvorming speelt een rol: ‘Jongens en meisjes leren al vroeg wat er van hen wordt verwacht. In kinderboeken en op tv zijn vrouwen vaak moeders zonder baan. In reclames is de man degene die de wasmachine repareert, niet degene die de was doet. Die beelden werken later (onbewust) door in onze relaties. Daarom helpt het als ouders scherp bewust zijn van hun eigen patronen.’

Volgens Steeman schatten we vaak niet goed in hoeveel we precies aan zorgtaken besteden: ‘Vrouwen doen niet alleen meer zorgtaken, ze denken ook verder vooruit, ze zijn er drukker mee in hun hoofd. Die ‘mental load’ zorg voor extra stress. Om dat te veranderen kan het nuttig zijn om soms bewust even niets doen, en bepaalde taken aan je partner over te laten. Oók als dat betekent dat hij het anders doet dan jij.’

Ideaalbeeld
Kim en Jason zien zichzelf de komende jaren in elk geval niet meer samenwonen. Kim: ‘Ik ben opgevoed met het idee dat je je eigen boontjes moet kunnen doppen. Ik snap best dat voor anderen het ultieme doel is om samen te wonen. Maar ik heb nooit dat ideaalbeeld gehad van mezelf in een trouwjurk met een paar kinderen. Het enige nadeel is eigenlijk dat je met twee huishoudens dubbele woonlasten hebt.’ Want ook de financiën zijn in Kims relatie helemaal gescheiden: ‘De gezamenlijke uitgaven houden we bij via een app en verdelen we fifty-fify. We hebben geen en/of-rekening ofzo. Ik heb zelfs geen flauw benul wat Jason eigenlijk verdient.

Ik spreek met Jolanda Kastelein (34), zij LAT sinds 3,5 jaar. Ook in Jolanda’s relatie zijn de financiën volledig gesplitst: ‘De ene keer betaal ik wat, de andere keer hij. Ik vind het fijn om onafhankelijk te zijn.’ Mede vanwege haar drie kinderen uit een eerder huwelijk wilde Jolanda niet meer samenwonen. ‘Vroeger was ik gewend om mezelf aan te passen en weg te cijferen om het gezin maar draaiende te houden. Ik heb daar wel van geleerd. Als mijn partner nu laat uit z’n werk komt en niet mee kan eten denk ik: maakt niet uit, dat is jouw probleem’. Jolanda geniet heel erg van de momenten samen. ‘Ik vind die tijd waardevol, we plannen dat ook heel bewust in. Maar het hoéft niet altijd. Kleine irritaties ebben snel weer weg, omdat we niet op elkaars lip zitten.’

Quality time
Ook reisblogger Antonette Spaan (36) heeft een relatie waarin ze alleen woont. ‘Het geeft mij een gevoel van vrijheid. Ik ben trots dat ik als ondernemer mijn eigen broek ophoud.’ Antonette heeft met haar partner David de omgekeerde weg afgelegd: van samenwonen naar LAT-ten. ‘Wij hebben drie jaar samengewoond in een klein chalet op de Veluwe. Dat ging goed, totdat corona kwam en we allebei thuiswerkten. Het werd gewoon te krap. Toen David opperde om apart te gaan wonen, moest ik wel even slikken. Samenwonen voelde als de ultieme bestemming en ik moest mijn ideaalbeeld opzij zetten.’ Inmiddels ziet Antonette de voordelen wel: ‘We hebben een ander ritme van bijvoorbeeld eten, werken en sporten. Als je samenwoont, stem je die dingen continu op elkaar af. Nu hoef ik niet meer na te denken als ik yoga-oefeningen in de woonkamer ga doen of pizza wil bestellen. Ook vind ik het fijn om mijn eigen huis in te richten.’

Mensen zeiden: als je hem echt leuk vindt, waarom ga je dan niet samenwonen?

Antonette heeft in een eerdere relatie 14 jaar samengewoond. ‘Daarna heb ik een tijdje op mezelf gewoond en ben ik op wereldreis gegaan. In die periode heb ik ervaren dat ik goed alleen kan zijn.’ Antonette ziet haar vriend niet dagelijks, maar ze wonen wel tegenover elkaar. ‘We spreken vaak last-minute af, zo van: heb je zin om te komen eten? Er is veel ruimte voor spontaniteit, en als we samen zijn dan hebben we echt quality time met elkaar.’

Alleen zijn normaliseren
Ondanks het groeiend aantal eenpersoonshuishoudens is de wereld nog altijd ingericht op samenwonenden. Daarom lanceerde theatermaker Marjon Moed samen met stadslab RAUM de Facebook-community ‘Alleen is oké’. Ook startte ze een gelijknamige petitie waarin ze de discriminatie van alleenstaanden aan de kaak stelt. ‘De hele wereld is ingericht op stelletjes,’ vertelt Marjon. ‘Vanuit onze geschiedenis was het gezin de hoeksteen van de samenleving. Die samenleving is enorm veranderd, maar de regelgeving, bijvoorbeeld op het gebied van belastingen, verandert niet mee. Alleen zijn wordt nu gekoppeld aan je relatiestatus, maar die twee hebben niks met elkaar te maken. Een relatie apart kan een goede relatie zijn, een samenwoon-relatie kan ook een slechte relatie zijn. Het is belangrijk dat alleenstaanden dezelfde rechten krijgen als stellen. Als we dat regelen, verandert hopelijk ook de beeldvorming van de alleenstaande.’

Ook relatietherapeut Meta Herman de Groot vindt dat het alleen wonen een beter imago verdient. ‘Het beeld dat we vanuit de media zien is dat je pas compleet bent als je samenwoont en een paar kinderen en een labrador hebt. Maar er kunnen enorm veel voordelen zitten aan LAT-ten. Het houdt de relatie spannend want je ontmoet elkaar steeds weer opnieuw. Ook voor de seksuele spanning kan apart wonen bevorderlijk zijn. Door de afstand blijft er volop ruimte voor verleiding.’ Volgens Herman de Groot gaat het niet zozeer om de vorm waarin je de relatie giet, maar om de investering die je erin doet: ‘Je krijgt diepgang door betrokken en nieuwsgierig te zijn. Daar moet je dus ruimte voor maken, niet alleen in tijd maar ook in emotionele aandacht. Denk maar niet dat stellen die al jarenlang samenwonen automatisch die diepgang hebben. Zij kunnen ook volledig langs elkaar heen leven en alleen nog maar kibbelen over de vuile was.’

Stellen die al jarenlang samenwonen kunnen ook langs elkaar heen leven’

Een valkuil kan wel zijn dat je je te gemakkelijk terugtrekt, vindt Herman de Groot: ‘Ruzie maken en meningsverschillen uitspreken zijn ook een vorm van intimiteit. Op die kwetsbare momenten leer je elkaar beter kennen. Het kan verleidelijk zijn om te vluchten naar je eigen huis en te wachten tot de storm gaat liggen. Maar het is belangrijk om die storm in de ogen te kijken.’ Ook waarschuwt Herman de Groot dat je in een LAT-relatie minder betrokken bent bij elkaars dagelijks leven: Je maakt minder van die kleine sleur-momenten mee. Dan kan je het ook sneller over het hoofd zien als het met de ander niet goed gaat. Blijf elkaar dus goed ‘lezen’ en wees nieuwsgierig naar elkaar.’

Volgens Herman de Groot is het verder belangrijk om je niks aan te trekken van anderen: Als iemand kritisch oordeelt over jouw relatie dan zegt dat vooral iets over die ander. Blijf daarom goed voelen wat jij zelf wilt.’ Tot slot adviseert ze om je relatie bijvoorbeeld elk jaar te evalueren. ‘Dan stem je af of LAT-ten voor jullie allebei nog steeds de beste vorm is. Het kan zijn dat één van jullie er anders over is gaan denken maar dat je bang bent om dat uit te spreken. Met een jaarlijkse evaluatie komen dat soort gevoelens op tafel.’

Daad van liefde
Naar aanleiding van dit artikel besloot ook Kim haar relatie te evalueren: ‘We kwamen tot de conclusie dat we heel blij zijn met ons arrangement. Vooral de scheiding tussen me-time en we-time is waardevol. Ik ben heel blij dat de één zich niet afgewezen voelt als de ander ruimte nodig heeft. Het is fijn om op jezelf te wonen en toch te weten dat de ander van je houdt.’ Ook Jolanda is gelukkig met haar relatie: ‘Ik woon heel mooi en ik wil graag mijn eigen plek behouden. Toen ik een relatie kreeg zeiden vrienden: joh, jij wil echt wel een keer samenwonen. Maar ik heb altijd geroepen: nee, voor mij nooit meer.’ Antonette is ook gelukkig met haar LAT-situatie, al ze sluit niet uit dat ze in ooit alsnog gaat samenwonen: ‘Mijn leven verandert continu, ik sta overal voor open.’

Hoe meer vrouwen ik spreek die alleen wonen, hoe relaxter ik me voel over mijn eigen relatie. Ik besluit het onderwerp toch maar eens concreet te bespreken met mijn vriend. En wat blijkt? We zagen allebei eigenlijk stiekem een beetje op tegen dat samenwonen. We hebben elkaar daarom nu plechtig beloofd om voorlopig te blijven LAT-ten. Nu dat is uitgesproken is de druk van de ketel en gek genoeg voelt dat als een stap vooruit. We hebben allebei ruimte nodig. Ik vind het een enorme daad van liefde om die ruimte aan elkaar te geven.

Ontvang mijn Maand Mail

Ontvang elke maand gratis schrijftips, mijn achter-de-schermen-geheimen en duurzaam nieuws waar je vrolijk van wordt.

× Stuur me een appje